Landelijk Actieplan Zeggenschap

De aanleiding is een amendement op de begroting van het ministerie van VWS door Tweede Kamerleden Corinne Ellemeet en Aukje De Vries. Uit de Tweede Kamerbrief over amendement Ellemeet 15-12-21:

…Het aangenomen amendement Ellemeet/De Vries resulteert in €10 miljoen voor het herstel van zorgprofessionals. Zeggenschap is een belangrijke voorwaarde voor effectief herstelbeleid. Om professionele zeggenschap te verbeteren, zijn door de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) en de brancheorganisaties al eerder werkagenda’s opgesteld. Hierover wordt momenteel overleg gevoerd met de partijen. Los daarvan zullen de onderhavige financiële middelen (€10 miljoen) ten goede komen aan verpleegkundigen, verzorgenden en/of begeleiders. Zij worden ondersteund door het samenwerkingsverband van V&VN, de Beroepsvereniging van professionals in sociaal werk (BPSW) en brancheorganisaties. Deze aanpak biedt zorgprofessionals ondersteuning bij het verwerven van vaardigheden door middel van intervisie, een leernetwerk en tijd en ruimte om binnen de werkcontext vorm en inhoud te geven aan zeggenschap. Daarnaast zetten partijen in op zeggenschap bij herstelbeleid…

Om te organiseren dat verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders hun beroep naar professioneel inzicht uitvoeren en op alle niveaus meebepalen hoe zorg wordt georganiseerd. Dat is nodig omdat er de komende decennia flinke uitdagingen zijn voor de Nederlandse gezondheidszorg in het domein van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders : verbeteren van gezondheid, voorkomen van ziekte, bevorderen van de kwaliteit van leven, zorgverlening thuis of dichtbij huis. En dat in een samenleving waarin men steeds ouder wordt en meer (complexere) aandoeningen heeft. Hoewel de groep zorgprofessionals groeit in omvang en professionaliteit is deze uitbreiding onvoldoende om aan de stijgende zorgvraag te voldoen. Daarbij staat de veerkracht van zorgprofessionals onder flinke druk door al langer bestaande personeelstekorten en oplopend verzuim. De aanhoudende covid-druk heeft hier een belangrijk aandeel in. Er is een groot verschil tussen de huidige en gewenste situatie. Om deze uitdagingen goed het hoofd te kunnen bieden, is het noodzakelijk dat verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders hun beroep naar eigen professionele inzicht kunnen uitvoeren en op alle niveaus meebepalen hoe zorg wordt georganiseerd.

• Er is bekend dat autonomie en meer zeggenschap de negatieve effecten van werkdruk verkleint, doordat je als professional meer sturing kan geven aan je werk. Daarom is het belangrijk dat verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders betrokken zijn bijplannen voor herstel, preventie, inhaalzorg en mogelijke opschaling van zorg. Daarnaast staan ons in de wijk, GGZ, VGZ, ouderenzorg en ziekenhuizen grote uitdagingen te wachten, waarbij zeggenschap essentieel onderdeel is om zorgvraag en –aanbod passend te maken.
• Verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders ervaren momenteel grote belasting vanwege de aanhoudende corona Personeelsschaarste maakt de druk op zorgprofessionals nog groter. Daarnaast is ook sprake van hoog verzuim. Deze ontwikkelingen hebben niet alleen een potentieel negatieve invloed op de ontwikkeling van het vak, maar ook op de motivatie om in het vak te blijven werken. Dit is een zichzelf versterkend probleem.
• De pandemie komt in een andere fase waarin ad hoc-beleid plaats maakt voor een meer duurzame koers. Initiatieven die voorrang krijgen hebben op korte termijn een merkbaar effect op voor zorgprofessionals belangrijke thema’s. Thema’s waarvoor versterking van zeggenschap noodzakelijk is.

Met het landelijk actieplan willen we een stevige impuls geven aan de versterking van de zeggenschap en veerkracht van verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, verzorgenden en begeleiders.

Vanzelfsprekend kunnen daar ook andere professionals mee bereikt worden die werkzaam zijn in de directe zorg voor patiënten en cliënten. Denk aan zorgprofessionals zoals agogisch medewerkers, (medisch) ondersteunende en paramedische disciplines.

De kaders van het landelijk actieplan zeggenschap zijn tot stand gekomen door nauwe samenwerking tussen beroepsorganisaties V&VN en BPSW, samen met de brancheorganisaties zorg (BoZ) NVZ, NFU, ActiZ, Nederlandse GGZ en VGN. De invulling van het Landelijk Actieplan Zeggenschap gebeurt samen met verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten, begeleiders en zorgorganisaties. ‘Alles óver ons, dóór ons’ is daarbij het uitgangspunt van de beroepsgroep.

• Welke acties zijn binnen zorginstellingen nodig om zeggenschap van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders op alle niveaus snel én duurzaam te versterken?
• Welke activiteiten kunnen in 2022 gerealiseerd worden in het landelijk actieplan voor het verder versterken van zeggenschap en veerkracht van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders? Welke goede voorbeelden zijn er al en kunnen we breed delen?
• Wat is er op de lange termijn nodig voor goede zorg waar verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders optimaal worden ingezet, ontwikkeld en behouden om (ook in de toekomst) adequaat te voldoen aan de zorgvraag, mede gebaseerd op de leerervaringen uit het landelijk actieplan?

Het landelijk actieplan geeft een stevige impuls aan duurzame, meerjarige versterking van zeggenschap en veerkracht van verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders. Het plan bestaat uit:

• Een lokale aanpak waarbij voor ongeveer 255 organisaties subsidie beschikbaar wordt gesteld om aan de slag te gaan met een lokaal initiatief.
• Een landelijke aanpak met de uitvoering van activiteiten op vier terreinen:
  1. Het opzetten van leernetwerken. Het gaat dan om leernetwerken van deelnemers uit de lokale actieteams. De coördinator haalt op en legt vast wat de belangrijkste thema’s zijn voor het realiseren van meer zeggenschap en veerkracht. Ook zorgt de programmacoördinator ervoor dat de kennis uit de verschillende leernetwerken landelijk toegankelijk wordt gemaakt via de andere lijnen uit het landelijk actieplan
  2. We bouwen een online kennisplatform waar goede voorbeelden en lokale initiatieven gedeeld kunnen worden om zo van elkaar te leren en geïnspireerd te raken.
  3. We ontwikkelen een modulaire leerlijn voor verpleegkundigen, verzorgenden, verpleegkundig specialisten en begeleiders én we ontwikkelen een leerlijn voor managers, HR-medewerkers en bestuurders. Daar komen praktische tools bij ter ondersteuning van het versterken van zeggenschap en
  4. Voortgang versnellen: het snel op gang brengen en daarna versnellen van de gewenste ontwikkelingen. We maken met elkaar een visie op zeggenschap en we stellen het doel vast waar we samen in de komende jaren naartoe willen werken.

Met zeggenschap bedoelen we dat je als verpleegkundige, verpleegkundig specialist, verzorgende of begeleider zelf kunt beslissen als het gaat over de ontwikkeling en inhoud van je beroep én je de kans krijgt en neemt om inspraak en invloed te hebben wanneer het je beroep raakt (beleidsparticipatie en beslissingsbevoegdheid).

Met andere woorden: spreek je uit als het gaat om jouw vak, op welk niveau dan ook. Met als uitgangspunt: het verhogen van de kwaliteit van zorg én tevredenheid over het werk.

Met veerkracht bedoelen we dat je als verpleegkundige, verpleegkundig specialist, verzorgende of begeleider het vermogen hebt om met (soms onvoorziene) eisen en uitdagingen om te gaan én ook erna goed kan blijven functioneren en er (mentaal) sterker uit kan komen.

De huidige situatie en veranderingen in de zorg maken het noodzakelijk dat (herstel van) veerkracht van zorgprofessionals boven aan de agenda van zorginstellingen staat. Vitale en veerkrachtige zorgprofessionals zijn essentieel voor goede zorg. Maar er staat momenteel veel druk op de beroepsgroep. Regelmatig worden verpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, verzorgenden en begeleiders gevraagd de juiste keuzes te maken in lastige situaties. Stressfactoren en energiebronnen zijn niet vanzelfsprekend in balans. Deze zaken kunnen leiden tot burn-out, mindere kwaliteit van zorg, gevoelens van ontevredenheid en zelfs vertrek uit het beroep.

Hou deze website in de gaten of meld je aan voor de maandelijkse nieuwsbrief via de deze link. Voor vragen kun je ook terecht bij het actieteam via info@actieplanzeggenschap.nl.

Het actieteam heeft inderdaad voorbeeldplannen gecreëerd. Bekijk ze hier.